WERK AAN UITVOERING
De zesde Virtual Round Table strategie-executie in de publieke sector
Turner organiseert met Flevum een reeks ronde tafels over strategie-executie in de publieke sector. En de veel besproken relaties tussen politiek, beleid en uitvoering. Met iedere keer een andere casus of invalshoek. Praktisch digitaal, kort en laagdrempelig. De sessies worden positief beoordeeld en gewaardeerd door bestuurders in de publieke sector: ‘We denken in deze tafels strategisch na over executie in de publieke sector.’
Bedrijfskundige dilemma’s bij ontvlechting. Casus: Douane – Belastingdienst.
Aanleiding
Begin 2020 is het besluit genomen om de Douane en de afdeling Toeslagen te ontvlechten van de Belastingdienst. Met welke bedrijfskundige dilemma’s kreeg de Douane te maken tijdens de executie van deze strategie?
Context
Toen Nanette van Schelven vierenhalf jaar geleden de overstap maakte van de IND naar de Douane, was dat een bijzondere benoeming. Nog niet eerder was de leidinggevende bij de Douane afkomstig van buiten de Belastingdienst, waar de Douane altijd deel van uitmaakte.
De nieuwe directeur-generaal had direct een professioneel vraagstuk aan de orde na het besluit van de minister van Financiën, Wopke Hoekstra, begin 2020, de Douane en de afdeling Toeslagen te ontvlechten. Bijzonder? Voor het grote publiek heeft de dienst altijd een sterke eigen identiteit gehad. 75 procent van de Nederlanders weet niet eens dat de Douane traditioneel gezien deel uitmaakte van de Belastingdienst.
De relatief onafhankelijke positie van de Douane kwam goed van pas. Weliswaar had de organisatie een eigen staf en verschillende disciplines, maar de dienst was nog wel afhankelijk van verschillende shared serviceorganisaties. Denk aan ICT, P&O en de informatievoorziening. De Douane had weliswaar een eigen directeur-generaal, maar zij had geen beslissingsbevoegdheid over die shared serviceorganisaties. Dat was nog het lastigste bij de IV-voortbrenging, die dienst die verantwoordelijk is voor de informatievoorziening.
Bedrijfskundige vraagstukken
Van Schelven kreeg met uiteenlopende vraagstukken te maken.
- Het inrichten van het afstemmingsproces met de politiek en beleid. Als gevolg van de ontvlechting werd de Douane voor het eerst een autonome gesprekspartner voor het kerndepartement. Voorheen liep alles via de Belastingdienst. Dat betekent dat er nieuwe contacten gelegd moesten worden.
- Het inrichten van een eigen strategisch planproces. Waar de Douane voorheen in het meerjarenplan van de Belastingdienst werd besproken, moet de dienst nu een geheel eigen meerjarenplan opstellen. Dat betekent ook dat de dienst een politiekere rol krijgt: waar de Douane tot nu toe misschien zes nota’s per jaar voor het ministerie schreef, zijn dat er nu 140 per jaar.
- Het versneld inrichten van de ondersteunende processen die ‘kritisch zijn’. In het geval van de Douane, de informatievoorziening. Anders dan de Belastingdienst is de Douane erg op Europa gericht, vanwege de bewaking van de buitengrenzen. Met de Brexit kwam er ook een enorme werklast op de organisatie af, die binnen enkele jaren groeide van 80 tot 700 miljoen aangiftes per jaar groeide. Van de IT wordt veel gevraagd: als het systeem uitvalt, ligt alles stil, met grote gevolgen voor de handel en de staatskas. De Douane had dus eigen ICT nodig, eigen applicaties, een eigen domein, eigen finance en control en eigen mensen.
Dilemma’s
Van Schelven kwam tijdens de ontvlechting en het omgaan me de bedrijfskundige vraagstukken uiteenlopende dilemma’s tegen.
- Hoe combineer je snelheid met het fundamenteel aanbrengen van het Douane-specifieke? De afhankelijkheid van de Belastingdienst was groot, maar de Douane had totaal andere eisen. De Douane is bijvoorbeeld 24/7 in touw, terwijl de facilitaire dienst van de Belastingdienst vrijdagmiddag om vijf uur sluit. De shared serviceorganisaties van de Belastingdienst zijn gericht op de administratieve processen van de Belastingdienst, niet op die van de Douane. Dit betekent scherp kiezen.
- Hoe combineer je behoud en het aantrekken en ontwikkelen van nieuw competenties? De Douane kreeg tijdens de ontvlechting te maken met zowel Brexit als Covid-19 én met het vertrek van een groot aantal mensen die de pensioengerechtigde leeftijd bereikten. Er ontstond kortom een totaal andere dynamiek. Van Schelven maakte het daarom een topprioriteit om nieuwe mensen aan te trekken, liefst met andere competenties dan al aanwezig waren.
- Hoe houd je regie in de aansturing? De wijze van aansturing moet nog duidelijker vorm krijgen. In theorie hebben de DG’s van de ontvlochten diensten en de SG’s op de ministeries dezelfde status. ‘Maar, inherent aan het aantal betrokkenen, word ik soms via een driehoek (i.e. politiek-beleid-uitvoering) aangestuurd, dan weer via de lijn’, zegt Van Schelven. Dat zou duidelijker mogen, ook omdat de Douane weliswaar onder het ministerie van Financiën valt, maar voor haar taken in feite negen ministeries als opdrachtgever heeft.
Lessons learned
- Zorg dat je een eindbeeld bepaalt in plaats van alles open houden.
- Ken de kern van het bestaansrecht en de kerncompetenties van jouw uitvoeringsorganisatie en leid strategie-executie van daaruit in de driehoek politiek – beleid – uitvoering.
- Probeer het zo klein mogelijk te houden, ook als er sprake is van grote uitdagingen.
De belangrijkste opdracht die Van Schelven voor zich zag, was de vraag hoe zij ervoor kon zorgen dat de Douane echt op eigen benen kwam te staan. Dat einddoel hield zij steeds voor ogen. Daartoe hield zij de stappen steeds zo klein mogelijk, ook als er sprake was van grote uitdagingen. De ontvlechting betekende veel meer dan alleen het aanstellen van drie directeuren-generaal: het zijn drie aparte organisaties, met verschillende taken. Het is niet voor niets dat Van Schelven zelf nog steeds kantoor houdt in Rotterdam, dichtbij een van de belangrijkste operaties van de Douane, en niet in Den Haag.
‘Vroeger was de Douane een niche, nu is het core business, en dat brengt een andere dynamiek met zich mee’, zegt Van Schelven. ‘We zijn nog aan het zoeken naar welke organisatiestructuur het beste bij ons past. Op het gebied van de shared serviceorganisaties is veel te winnen, bijvoorbeeld over de vraag wie welk budget krijgt, net als bij de aansturing. De Douane is politiek helemaal niet interessant en dat wil ik graag zo houden. De ontvlechting is immers gebaat bij rust.’
Mr. Nanette van Schelven, directeur-generaal Douane
Meer inzichten over de publieke sectoren en over Werk Aan Uitvoering
De zesde Virtual Round Table strategie-executie in de publieke sector
Turner organiseert met Flevum een reeks ronde tafels over strategie-executie in de publieke sector. En de veel besproken relaties tussen politiek, beleid en uitvoering. Met iedere keer een andere casus of invalshoek. Praktisch digitaal, kort en laagdrempelig. De sessies worden positief beoordeeld en gewaardeerd door bestuurders in de publieke sector: ‘We denken in deze tafels strategisch na over executie in de publieke sector.’
Werk aan uitvoering heeft vleugels gekregen
Turner organiseert met Flevum een reeks ronde tafels over strategie-executie in de publieke sector. En de veel besproken relaties tussen politiek, beleid en uitvoering. Met iedere keer een andere casus of invalshoek. Praktisch digitaal, kort en laagdrempelig. De sessies worden positief beoordeeld en
gewaardeerd door bestuurders in de publieke sector: ‘’We denken in deze tafels strategisch na
over executie’’.
UWV WERKbedrijf
Het UWV WERKbedrijf begeleidt werkzoekenden met een afstand tot de arbeidsmarkt naar werk. De dienstverlening de afgelopen jaren in toenemende mate gedigitaliseerd. Toch hebben veel werkzoekenden behoefte aan persoonlijk contact en maatwerk.
Van wantrouwen naar vertrouwen in de relatie tussen beleid en uitvoering. Uitkomsten ronde tafel met DUO en Prof Sandra van Thiel
Turner organiseert in het najaar samen met Flevum twee digitale ronde tafel bijeenkomsten voor bestuurders en directeuren in de publieke sector. 14 oktober leidt Marjan Hammersma, SG van OCW, het thema in. Op 23 november gaan Janika Horvath, directeur bij DUO, en Sandra van Thiel, professor Public Management, in op hoe zij tegen executie van Werk aan Uitvoering aankijken. Meedoen aan de dialoog? Dat kan!
Turner opnieuw gekozen tot nummer 1 strategisch adviesbureau in de MT1000
Turner staat op nummer 1 in de MT1000, een jaarlijks onderzoek onder opdrachtgevers van zakelijke dienstverleners. We staan op de eerste plek in de categorie strategie-advies en hebben de hoogste klanttevredenheid van alle consultancybureaus. Bovendien krijgen we hoge waarderingen voor klantgerichtheid, uitvoering en product. Wat is het verhaal achter deze mooie prestatie?
Turner opnieuw gekozen tot nummer 1 strategisch adviesbureau in de MT1000
Turner staat op nummer 1 in de MT1000, een jaarlijks onderzoek onder opdrachtgevers van zakelijke dienstverleners. We staan op de eerste plek in de categorie strategie-advies en hebben de hoogste klanttevredenheid van alle consultancybureaus. Bovendien krijgen we hoge waarderingen voor klantgerichtheid, uitvoering en product. Wat is het verhaal achter deze mooie prestatie?
Onderzoek naar slagkracht in publieke organisaties
Hoe slagvaardig zijn publieke organisaties in de executie van hun strategie? Waar lopen zij tegenaan? En hoe kunnen ze hun slagvaardigheid vergroten? Turner deed onderzoek hiernaar onder 50 managers en bestuurders van 40 publieke organisaties, zowel rijksorganisaties als gemeenten. De titel? ‘Kiezen als sleutel’
Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit
Innovatie in toezicht houden en handhaven Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) Opknippen van grootschalige en complexe implementatie Opzetten van een implementatie- en vernieuwingsmotor Fors en
Geef de uitvoering de ruimte
Turner’s Christiaan Gort schrijft op Platform O, het online platform voor openbaar bestuur, over de menselijke maat in uitvoeringsorganisaties. Wat kunnen politici en beleidsmakers doen om die terug te brengen? Nou, helemaal niks! Geef de uitvoering vooral de ruimte, luidt zijn pleidooi.
Nederlandse AI Coalitie ontvangt investering van Nationaal Groeifonds
De Nederlandse AI Coalitie, het publiek-private samenwerkingsverband rond Artificial Intelligence waar Turner aan deelneemt, ontvangt een investering van het Nationaal Groeifonds. NLAIC ontvangt een investering voor AiNed, een van de tien projecten die bij eerste investeringsronde al een investering ontvangen.
Werk aan uitvoering: naar wendbare uitvoeringsorganisaties
Turner’s Christiaan Gort schrijft op Platform O, het online platform voor openbaar bestuur, over wendbare uitvoeringsorganisaties. Het rapport Werk aan Uitvoering schrijft voor dat uitvoeringsorganisaties hun wendbaarheid moeten vergroten. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan, weet Christiaan uit eerste hand.
Turner’s onderzoek naar strategie-executie in de publieke sector: een tussenstand
De slagkracht van publieke organisaties staat volop in de schijnwerpers – meer dan ooit. Turner startte een onderzoek naar strategie-executie van publieke organisaties. Hoe slagvaardig is de lopende organisatie? Hoe worden veranderinitiatieven aangepakt? Meer dan 30 managers en bestuurders deden al mee. Turner’s Christiaan Gort geeft een tussenstand: “Bij de meesten blijkt de basis op orde (‘run’). Aan de veranderkant (‘change’) tekent zich een aantal knelpunten af.”
Contact
We leren je graag kennen. Neem contact op voor een kennismaking.
ONZE LOCATIE
Huize de Boom
Arnhemseweg 107
3832 GK
Leusden
ONZE MENSEN
BLIJF OP DE HOOGTE
CONTACT
Telefoon: +31 (0)33 – 285 93 00
Email: info@turner.nl
