Voor succes in strategie-executie, is echt eigenaarschap pure noodzaak.

Echt eigenaarschap is voor de executie en de daarmee te bereiken doelen is het allerbelangrijkst in strategie-executie. Dat bepaalt of we in strategie-executie te maken hebben met een briljant genie met duizend helpers, een situatie die nergens toe zal leiden, of met een leider die weet dat alleen echt eigenaarschap bij alle betrokkenen tot succes gaat leiden. Een goede check-in schuurt altijd een beetje, omdat een professional die incheckt er ook direct van alles van vindt. Ik heb geleerd daar erg blij mee te zijn, maar ik ben eerlijk genoeg om te zeggen dat het ook vaak ‘jeukt’.

De trekker

Het is een van die stevige spagaten voor leiders. Je hebt een duidelijk kader en opdracht mee te geven. Tegelijkertijd weet je dat het alleen wat wordt als een potentiële project- of programmamanager – de ‘trekker’ – intrinsiek gemotiveerd is. Dat staat of valt met de ruimte en vrijheid de hij wel of niet ziet om de opdracht in te vullen. Een trekker die zelf psychologisch incheckt op een opdracht gaat die opdracht doen alsof het zijn eigen onderneming is. Dat is wat je wilt. En dat vraagt meer inspanning dan daags voor een kick-off uit de auto een potentiële trekker bellen met de opmerking: ‘We willen je vragen om een belangrijk project te gaan trekken. Het is een beetje kort dat maar wel belangrijk dat jij het gaat doen. Kun je donderdag op de kick-off zijn en wil je wat voorbereiden?’  Dat wordt niets. Een professional zei: ‘Als je meer tijd besteedt aan de keuze voor je nieuwe Aston Martin, beste bestuurder, dan aan de rol die je mij vraagt in te vullen, ga ik er zeker niet voor.’

Stiefkind

De psychologische check-in is vaak het stiefkind van elk project. Dat is een belangrijke reden dat veel initiatieven in strategie-executie falen. McKinsey heeft eens vastgesteld dat dat wanneer professionals echt eigenaarschap voelen en initiatief kunnen nemen, de kans op succes 79% is. Dat steekt scherp af bij de normale faalkans van minimaal 60%. Ook uit de gedragspsychologie is bekend dat als we zelf voor iets kiezen we vijf keer meer gecommitteerd zijn dan wanneer we iets moeten. Willen is kortom sterker dan moeten.

Eigenaarschap is een middel

Maar hoe doe je dat, psychologisch inchecken? Daarvoor is het goed te beseffen dat eigenaarschap een middel is om tot executie van de doelen te komen. Eigenaarschap is synoniem aan verantwoordelijkheid, betrokkenheid, commitment of engagement, als een van deze woorden je voorkeur heeft. Het is goed dat even uit elkaar te trekken. Sommige veranderkundige scholen stellen dat de betrokkenheid van de mens bij de organisatie het doel op zich is en dat resultaat dan vanzelf komt. Die opvatting is vaak dusdanig knap geformuleerd dat je het er bijna niet mee oneens kunt zijn. Een hoge betrokkenheid leidt inderdaad tot significant betere resultaten voor alle belanghebbenden. Maar die hoge betrokkenheid komt het best uit de verf als mensen bij organisaties werken die serieus omgaan met de visie, de missie en de daarvan afgeleide strategische doelen. In deze kip-eidiscussie komt doel dus voor betrokkenheid.

Voor een psychologische check-in is het dus van het grootste belang om het doel van het initiatief goed uit te leggen en te verbinden met de strategie. Als de strategie goed op papier staan, rolt het verhaal achter het initiatief als vanzelf uit je pen.  Schrijf dat verhaal op of maak een script, zodat je het in de vorm van een geloofsbrief op een A4’tje of met een videoboodschap van maximaal een minuut kunt overdragen. Als er geen appellerend verhaal bij het initiatief te houden is, klopt er iets niet. Als het initiatief belangrijk is in relatie tot de strategie, is er altijd een verhaal bij te houden. Bij een optimalisatie-initiatief in de backoffice van de Belastingdienst moet net zo’n overtuigend verhaal te houden zijn als bij een zogenaamd sexy postfusie-integratietraject na een spectaculaire overname die maandenlang de voorpagina van Het Financieele Dagblad beheerst.

Schuren

Zoals gezegd zal die check-in altijd een beetje schuren, omdat werkelijk betrokken medewerkers altijd iets van het initiatief en het verhaal zullen vinden. Dat is een positief signaal: mensen die geen eigenaarschap voelen, zullen ook hun best niet doen om een mening te vormen van het initiatief en het bijbehorende verhaal. Wees er blij mee, want hoe meer betrokkenheid, hoe groter de kans dat het project zal slagen.